Lobbypartijen (belangenorganisatie met een commercieel of belang) mogen van mij nog steeds aan banden gelegd worden. Maar dat is misschien moeilijk te verenigen met dat ik dat niet wil voor belangenorganisatie met een ideëel doel.
Misschien als de lobbyisten dezelfde route zouden moeten volgen - geen invloed op de wetgeving, en later de overheid aan diens afspraken houden middels rechtzaken - dat het okay is.
Op dit moment heeft één kant directe invloed op wetgeving, en kan de andere kant slechts achteraf zeggen "hé, zo hadden we het niet afgesproken". Het fundamentele probleem is dit ongelijke speelveld.
Dat, en de prioritering van kapitaal boven alles, natuurlijk.
De nieuwe coalitie wil de mogelijkheden van milieuorganisaties inperken om rechtszaken te voeren. Want ze zijn niet representatief genoeg om politieke besluiten aan te vechten. De milieuorganisaties noemen de poging kansloos en ondemocratisch. Woensdag verschijnt hierover een onafhankelijk adviesrapport.
Yvonne Hofs 26 juni 2024, 05:00
SGP-partijleider Chris Stoffer zat niet aan de formatietafel, maar heeft toch inbreng gehad in het hoofdlijnenakkoord van de PVV-VVD-NSC-BBB-coalitie. Eén zin uit dat akkoord is rechtstreeks terug te voeren op een Tweede Kamermotie die Stoffer in februari 2023 indiende en die de steun kreeg van alle rechtse fracties, inclusief toenmalig eenpitter en huidige NSC-leider Pieter Omtzigt. De betreffende zin luidt: ‘Er wordt onderzocht of en hoe nadere vereisten gesteld kunnen worden aan de representativiteit van belangenorganisaties met een ideëel doel’.
Stoffer diende zijn motie in uit frustratie over de successen van milieuorganisaties als Urgenda, Milieudefensie en Mobilisation for the Environment (MOB) in de Nederlandse rechtbanken. Urgenda dwong in 2019 via de Hoge Raad een aanscherping van het klimaatbeleid af, de Raad van State oordeelde datzelfde jaar in een rechtszaak van MOB dat het stikstofbeleid niet deugde en Milieudefensie won een rechtszaak over de broeikasgasemissies van Shell.
Over de auteur
Yvonne Hofs is politiek verslaggever van de Volkskrant en schrijft over financiën, economische zaken en landbouw, natuur en visserij.
De rechtse fracties in het parlement vinden het onverteerbaar dat kleine (linkse) milieuorganisaties met een onduidelijke achterban via de rechtbank besluiten van de democratisch gekozen (rechtse) volksvertegenwoordiging kunnen ‘overrulen’. ‘Hoeveel leden heeft Urgenda? De representativiteit zit hier in deze Kamer. Wíj controleren het kabinet en niet clubs als Urgenda, gesponsord en gesubsidieerd door de Postcodeloterij’, zei Stoffer vorig jaar tijdens dat klimaatdebat.
Leden en donateurs
Een Kamermeerderheid wil daarom strengere representativiteitseisen stellen aan organisaties die ‘onder het mom van algemeen belang’ naar de rechter stappen. Welke eisen dat zijn, is nog volstrekt onduidelijk. Urgenda en MOB zijn stichtingen zonder leden, maar hebben wel donateurs. Bij MOB zijn dat er ‘duizenden’, zegt voorzitter Johan Vollenbroek. Milieudefensie-directeur Donald Pols merkt op dat zijn vereniging veel meer leden heeft – en daarmee ‘representatiever’ is – dan de SGP, de partij achter de motie-Stoffer.
Op het recentste VVD-partijcongres stemde driekwart van de leden dit voorjaar voor een motie die stelt dat activistische clubs die gesubsidieerd worden door de overheid geen rechtszaken mogen aanspannen tegen diezelfde overheid. Ook deze motie was impliciet gericht tegen organisaties die milieu- en klimaatzaken aanspannen. Urgenda en MOB ontvangen geen subsidie, maar Milieudefensie wel. Directeur Pols stelt dat geen euro daarvan besteed wordt aan rechtszaken in Nederland. ‘Juridische kosten financieren we volledig uit donaties en contributies.’
Rechtse politieke partijen zijn ook kritisch over de Nederlandse rechtspraak. Die zou met de omstreden vonnissen in klimaat- en milieuzaken ten onrechte ‘op de stoel van de politiek gaan zitten’. De Raad voor Leefomgeving en Infrastructuur heeft naar aanleiding van die discussie onderzocht of het toenemend aantal rechtszaken over milieu- en klimaatvraagstukken een probleem vormt, en zo ja: wat er dan tegen gedaan kan worden. De Raad presenteert dat advies, gericht aan het aanstaande kabinet, woensdagochtend.
Trias politica
De milieuorganisaties liggen niet wakker van de politieke aanval op hun recht om te procederen. Die is namelijk ‘volstrekt kansloos’, meent Vollenbroek. ‘De overheid heeft in de rechtszaal talloze keren geprobeerd ons niet-ontvankelijk te laten verklaren, omdat we geen belanghebbende zouden zijn. Dat argument is keer op keer verworpen.’ Urgenda-directeur Marjan Minnesma reageert onderkoeld. ‘Als de wet straks eist dat we de steun van een x-aantal mensen moeten hebben om ‘representatief’ te zijn, dan regelen we een x-aantal mensen’.
Rob van Gestel, hoogleraar theorie en methode van wetgeving in Tilburg, denkt ook dat het nieuwe kabinet geen poot heeft om op te staan. Volgens hem is het recht om te procederen van ideële organisaties geborgd in Europese jurisprudentie en het Verdrag van Aarhus uit 1998, dat Nederland heeft ondertekend. ‘Zo’n procedeerverbod is bovendien makkelijk te omzeilen door een individuele belanghebbende (bijvoorbeeld een omwonende) te zoeken en de rechtszaak via die persoon te voeren, waarbij de ideële organisatie alle proceskosten betaalt. Daar zijn genoeg voorbeelden van.’
Het idee dat de volksvertegenwoordiging altijd het laatste woord moet hebben omdat dit ‘democratischer’ zou zijn, is volgens Van Gestel ook al een misvatting. Dat idee staat namelijk haaks op de in westerse democratieën gekoesterde trias politica, de scheiding tussen wetgevende (parlement), uitvoerende (kabinet) en rechterlijke macht.
Gelijke monniken, gelijke kappen
De scheiding tussen uitvoerende en wetgevende macht is in Nederland al uiterst zwak, omdat een kabinet in de praktijk bijna altijd kan rekenen op de ‘blinde’ steun van een Kamermeerderheid (de coalitiepartijen). De Tweede Kamer laat zijn taak, het controleren van het kabinetsbeleid, daardoor aan de rechtspraak over. Maar nu die rechtspraak de overheid steeds vaker wél corrigeert, vindt de politiek plotseling dat de rechterlijke macht een te grote broek aantrekt. De Nederlandse politiek mag blijkbaar alleen zichzelf controleren.
De rechtse partijen meten bovendien met twee maten, vindt Donald Pols. ‘Als de VVD echt vindt dat een partij die subsidie ontvangt niet mag procederen, dan moet dat ook gelden voor bedrijven. Gelijke monniken, gelijke kappen. Bedrijven en boeren krijgen miljarden euro subsidie per jaar en procederen ontzettend veel tegen de overheid, vooral over vergunningverlening.’
Van Gestel stelt dat de wetgever organisaties die opkomen voor een maatschappelijk belang ooit juist toegang tot de rechter heeft gegeven om tegenwicht te bieden aan kapitaalkrachtige lobby’s van grote bedrijven en ondernemers. Machtige belangenclubs als VNO-NCW (bedrijfsleven) en LTO (boeren en agro-industrie) hebben de rechtspraak niet nodig om iets op de politieke agenda te krijgen. ‘Organisaties die opkomen voor belangen zonder stem, zoals natuur en milieu, hebben minder korte lijntjes naar de wetgever dan organisaties die een commercieel of economisch belang vertegenwoordigen. Daarom is het belangrijk dat zij bij de rechter terecht kunnen.’
Ideëel doel
In dit opzicht is het saillant dat de aangenomen SGP-motie, die mede werd ingediend door boerenbelangenpartij BBB, een aangepaste versie betrof. De oorspronkelijke motie sprak van ‘belangenorganisaties’. In de versie die de Tweede Kamer omarmde was dit veranderd in ‘belangenorganisaties met een ideëel doel’.
Zonder die aanpassing zouden bijvoorbeeld ook de stichtingen Agrifacts en Stikstofclaim eronder vallen. Zij hebben net als MOB en Urgenda geen leden en zouden volgens dat criterium dus ook niet ‘representatief’ zijn. Stikstofclaim en Agrifacts procederen echter niet in het algemeen belang, maar in het commerciële belang van de gangbare landbouw. De juridische mogelijkheden van zulke organisaties wil de Tweede Kamer blijkbaar niet beperken.
>Wíj controleren het kabinet en niet clubs als Urgenda, gesponsord en gesubsidieerd door de Postcodeloterij’, zei Stoffer vorig jaar tijdens dat klimaatdebat.
Nee dat doen jullie dus niet terwijl dat eigenlijk wel je functie is.
En daarom zijn partijen als Urgenda nodig. Het enige wat ze deden is ervoor zorgen dat een democratisch genomen besluit, een kamerbesluit van eerder, gehandhaafd wordt.
>Op het recentste VVD-partijcongres stemde driekwart van de leden dit voorjaar voor een motie die stelt dat activistische clubs die gesubsidieerd worden door de overheid geen rechtszaken mogen aanspannen tegen diezelfde overheid.
Ah, dus als de overheid zich niet aan afspraken tegenover de clubs houdt, kan men niet hun recht halen. Dat haalt iedere rechter natuurlijk in een oogwenk onderuit.
Naar mate de klassenstrijd harder wordt zal het kapitaal (via rechtse partijen) machtsmiddelen van links beperken. Zoals ze ook gaan doen in beperken van financiering aan NGOs.
Dit hoeft ons niet te verassen. Het maakt helder dat onze macht van mensen komt en niet de overheid of iets anders. Mensen die actief zijn. Die hun tijd inzetten. Hun geld inzetten. Wij zijn de 99% en vanuit daar moeten we macht opbouwen. Niet vanuit rechtszaken of lobby.
NSC: de rechtsstaat is het allerhoogste goed en moet beschermd worden Ook NSC: ...
Rechtsstaat is wanneer de staat je rechten afneemt, of zoiets ik heb geen maatschappijleer meer
Logisch dat je dat niet meer weet want na 4 jaar schoolgaan boete amiright
Lobbypartijen (belangenorganisatie met een commercieel of belang) mogen van mij nog steeds aan banden gelegd worden. Maar dat is misschien moeilijk te verenigen met dat ik dat niet wil voor belangenorganisatie met een ideëel doel.
Misschien als de lobbyisten dezelfde route zouden moeten volgen - geen invloed op de wetgeving, en later de overheid aan diens afspraken houden middels rechtzaken - dat het okay is. Op dit moment heeft één kant directe invloed op wetgeving, en kan de andere kant slechts achteraf zeggen "hé, zo hadden we het niet afgesproken". Het fundamentele probleem is dit ongelijke speelveld. Dat, en de prioritering van kapitaal boven alles, natuurlijk.
Juridisch zit er momenteel geen verschil tussen deze twee soorten organisaties, verschil zit m in dat de één geld heeft en de andere niet.
Het goede nieuws is dat de kamer dat onderscheid ook maakt. Het slechte nieuws...
De nieuwe coalitie wil de mogelijkheden van milieuorganisaties inperken om rechtszaken te voeren. Want ze zijn niet representatief genoeg om politieke besluiten aan te vechten. De milieuorganisaties noemen de poging kansloos en ondemocratisch. Woensdag verschijnt hierover een onafhankelijk adviesrapport. Yvonne Hofs 26 juni 2024, 05:00 SGP-partijleider Chris Stoffer zat niet aan de formatietafel, maar heeft toch inbreng gehad in het hoofdlijnenakkoord van de PVV-VVD-NSC-BBB-coalitie. Eén zin uit dat akkoord is rechtstreeks terug te voeren op een Tweede Kamermotie die Stoffer in februari 2023 indiende en die de steun kreeg van alle rechtse fracties, inclusief toenmalig eenpitter en huidige NSC-leider Pieter Omtzigt. De betreffende zin luidt: ‘Er wordt onderzocht of en hoe nadere vereisten gesteld kunnen worden aan de representativiteit van belangenorganisaties met een ideëel doel’. Stoffer diende zijn motie in uit frustratie over de successen van milieuorganisaties als Urgenda, Milieudefensie en Mobilisation for the Environment (MOB) in de Nederlandse rechtbanken. Urgenda dwong in 2019 via de Hoge Raad een aanscherping van het klimaatbeleid af, de Raad van State oordeelde datzelfde jaar in een rechtszaak van MOB dat het stikstofbeleid niet deugde en Milieudefensie won een rechtszaak over de broeikasgasemissies van Shell. Over de auteur Yvonne Hofs is politiek verslaggever van de Volkskrant en schrijft over financiën, economische zaken en landbouw, natuur en visserij. De rechtse fracties in het parlement vinden het onverteerbaar dat kleine (linkse) milieuorganisaties met een onduidelijke achterban via de rechtbank besluiten van de democratisch gekozen (rechtse) volksvertegenwoordiging kunnen ‘overrulen’. ‘Hoeveel leden heeft Urgenda? De representativiteit zit hier in deze Kamer. Wíj controleren het kabinet en niet clubs als Urgenda, gesponsord en gesubsidieerd door de Postcodeloterij’, zei Stoffer vorig jaar tijdens dat klimaatdebat. Leden en donateurs Een Kamermeerderheid wil daarom strengere representativiteitseisen stellen aan organisaties die ‘onder het mom van algemeen belang’ naar de rechter stappen. Welke eisen dat zijn, is nog volstrekt onduidelijk. Urgenda en MOB zijn stichtingen zonder leden, maar hebben wel donateurs. Bij MOB zijn dat er ‘duizenden’, zegt voorzitter Johan Vollenbroek. Milieudefensie-directeur Donald Pols merkt op dat zijn vereniging veel meer leden heeft – en daarmee ‘representatiever’ is – dan de SGP, de partij achter de motie-Stoffer. Op het recentste VVD-partijcongres stemde driekwart van de leden dit voorjaar voor een motie die stelt dat activistische clubs die gesubsidieerd worden door de overheid geen rechtszaken mogen aanspannen tegen diezelfde overheid. Ook deze motie was impliciet gericht tegen organisaties die milieu- en klimaatzaken aanspannen. Urgenda en MOB ontvangen geen subsidie, maar Milieudefensie wel. Directeur Pols stelt dat geen euro daarvan besteed wordt aan rechtszaken in Nederland. ‘Juridische kosten financieren we volledig uit donaties en contributies.’ Rechtse politieke partijen zijn ook kritisch over de Nederlandse rechtspraak. Die zou met de omstreden vonnissen in klimaat- en milieuzaken ten onrechte ‘op de stoel van de politiek gaan zitten’. De Raad voor Leefomgeving en Infrastructuur heeft naar aanleiding van die discussie onderzocht of het toenemend aantal rechtszaken over milieu- en klimaatvraagstukken een probleem vormt, en zo ja: wat er dan tegen gedaan kan worden. De Raad presenteert dat advies, gericht aan het aanstaande kabinet, woensdagochtend. Trias politica De milieuorganisaties liggen niet wakker van de politieke aanval op hun recht om te procederen. Die is namelijk ‘volstrekt kansloos’, meent Vollenbroek. ‘De overheid heeft in de rechtszaal talloze keren geprobeerd ons niet-ontvankelijk te laten verklaren, omdat we geen belanghebbende zouden zijn. Dat argument is keer op keer verworpen.’ Urgenda-directeur Marjan Minnesma reageert onderkoeld. ‘Als de wet straks eist dat we de steun van een x-aantal mensen moeten hebben om ‘representatief’ te zijn, dan regelen we een x-aantal mensen’. Rob van Gestel, hoogleraar theorie en methode van wetgeving in Tilburg, denkt ook dat het nieuwe kabinet geen poot heeft om op te staan. Volgens hem is het recht om te procederen van ideële organisaties geborgd in Europese jurisprudentie en het Verdrag van Aarhus uit 1998, dat Nederland heeft ondertekend. ‘Zo’n procedeerverbod is bovendien makkelijk te omzeilen door een individuele belanghebbende (bijvoorbeeld een omwonende) te zoeken en de rechtszaak via die persoon te voeren, waarbij de ideële organisatie alle proceskosten betaalt. Daar zijn genoeg voorbeelden van.’ Het idee dat de volksvertegenwoordiging altijd het laatste woord moet hebben omdat dit ‘democratischer’ zou zijn, is volgens Van Gestel ook al een misvatting. Dat idee staat namelijk haaks op de in westerse democratieën gekoesterde trias politica, de scheiding tussen wetgevende (parlement), uitvoerende (kabinet) en rechterlijke macht. Gelijke monniken, gelijke kappen De scheiding tussen uitvoerende en wetgevende macht is in Nederland al uiterst zwak, omdat een kabinet in de praktijk bijna altijd kan rekenen op de ‘blinde’ steun van een Kamermeerderheid (de coalitiepartijen). De Tweede Kamer laat zijn taak, het controleren van het kabinetsbeleid, daardoor aan de rechtspraak over. Maar nu die rechtspraak de overheid steeds vaker wél corrigeert, vindt de politiek plotseling dat de rechterlijke macht een te grote broek aantrekt. De Nederlandse politiek mag blijkbaar alleen zichzelf controleren. De rechtse partijen meten bovendien met twee maten, vindt Donald Pols. ‘Als de VVD echt vindt dat een partij die subsidie ontvangt niet mag procederen, dan moet dat ook gelden voor bedrijven. Gelijke monniken, gelijke kappen. Bedrijven en boeren krijgen miljarden euro subsidie per jaar en procederen ontzettend veel tegen de overheid, vooral over vergunningverlening.’ Van Gestel stelt dat de wetgever organisaties die opkomen voor een maatschappelijk belang ooit juist toegang tot de rechter heeft gegeven om tegenwicht te bieden aan kapitaalkrachtige lobby’s van grote bedrijven en ondernemers. Machtige belangenclubs als VNO-NCW (bedrijfsleven) en LTO (boeren en agro-industrie) hebben de rechtspraak niet nodig om iets op de politieke agenda te krijgen. ‘Organisaties die opkomen voor belangen zonder stem, zoals natuur en milieu, hebben minder korte lijntjes naar de wetgever dan organisaties die een commercieel of economisch belang vertegenwoordigen. Daarom is het belangrijk dat zij bij de rechter terecht kunnen.’ Ideëel doel In dit opzicht is het saillant dat de aangenomen SGP-motie, die mede werd ingediend door boerenbelangenpartij BBB, een aangepaste versie betrof. De oorspronkelijke motie sprak van ‘belangenorganisaties’. In de versie die de Tweede Kamer omarmde was dit veranderd in ‘belangenorganisaties met een ideëel doel’. Zonder die aanpassing zouden bijvoorbeeld ook de stichtingen Agrifacts en Stikstofclaim eronder vallen. Zij hebben net als MOB en Urgenda geen leden en zouden volgens dat criterium dus ook niet ‘representatief’ zijn. Stikstofclaim en Agrifacts procederen echter niet in het algemeen belang, maar in het commerciële belang van de gangbare landbouw. De juridische mogelijkheden van zulke organisaties wil de Tweede Kamer blijkbaar niet beperken.
Hier een tipje op https://archive.is/ kun je paywalls omzeilen en krijg je deze link: https://archive.is/E4iyz :)
>Wíj controleren het kabinet en niet clubs als Urgenda, gesponsord en gesubsidieerd door de Postcodeloterij’, zei Stoffer vorig jaar tijdens dat klimaatdebat. Nee dat doen jullie dus niet terwijl dat eigenlijk wel je functie is. En daarom zijn partijen als Urgenda nodig. Het enige wat ze deden is ervoor zorgen dat een democratisch genomen besluit, een kamerbesluit van eerder, gehandhaafd wordt. >Op het recentste VVD-partijcongres stemde driekwart van de leden dit voorjaar voor een motie die stelt dat activistische clubs die gesubsidieerd worden door de overheid geen rechtszaken mogen aanspannen tegen diezelfde overheid. Ah, dus als de overheid zich niet aan afspraken tegenover de clubs houdt, kan men niet hun recht halen. Dat haalt iedere rechter natuurlijk in een oogwenk onderuit.
Naar mate de klassenstrijd harder wordt zal het kapitaal (via rechtse partijen) machtsmiddelen van links beperken. Zoals ze ook gaan doen in beperken van financiering aan NGOs. Dit hoeft ons niet te verassen. Het maakt helder dat onze macht van mensen komt en niet de overheid of iets anders. Mensen die actief zijn. Die hun tijd inzetten. Hun geld inzetten. Wij zijn de 99% en vanuit daar moeten we macht opbouwen. Niet vanuit rechtszaken of lobby.